Wyobraź sobie następującą sytuację:
W gminie Łącko od kilku miesięcy funkcjonuje Młodzieżowa Rada Gminy. Mimo wskazanych przez MRG kandydatów nie został wybrany opiekun rady, co w znacznym stopniu utrudnia działania powołanego organu.
Co w takiej sytuacji może zrobić młodzieżowa rada? IREPSO odpowiada:
Zasadniczo istnieją dwie możliwości rozwiązania problemu w zależności od statutowych regulacji dot. opiekuna młodzieżowej rady. Jeżeli powołanie takiej osoby jest obligatoryjne w statucie młodzieżowej rady (np. istnieje przepis: ,,Młodzieżowa rada posiada opiekuna wybieranego przez radę gminy spośród trzech kandydatów skazanych przez młodzieżową radę gminy”), to gmina ma prawny obowiązek wyboru takiej osoby. Brak działania w tym zakresie jest sankcjonowany przez prawo – konkretnie art. 101 ust. 1 oraz art. 101a ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 4 ze zm.).
Art. 101 ust. 1: „Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem, podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.”
Art. 101a ust. 1: ,,Przepisy art. 101 zaskarżanie uchwały lub zarządzenia organu gminy stosuje się odpowiednio, gdy organ gminy nie wykonuje czynności nakazanych prawem albo przez podejmowane czynności prawne lub faktyczne narusza prawa osób trzecich.”
W tym przypadku pojawia się jednak kwestia czy młodzieżowa rada jako organ ma legitymację czynną (możliwość wniesienia skargi), ewentualnie czy posiadają ją poszczególni radni. Można wyróżnić więc 4 kategorie potencjalnych zainteresowanych we wniesieniu skargi: cała młodzieżowa rada jako organ, pełnoletni młodzieżowi radni, niepełnoletni młodzieżowi radni, kandydaci na opiekuna wskazani w uchwale młodzieżowej rady.
Jak wskazuje D. Dąbek: „Z powodu ograniczenia legitymacji skargowej tylko do podmiotów opierających się na interesie indywidualnym, należy uznać, że nie jest uprawniony do wniesienia skargi na uchwałę rady ani wójt działający w interesie publicznym ani radny uczestniczący w podejmowaniu uchwały, chyba że powołuje się na naruszenie swojego własnego indywidualnego interesu prawnego” (D. Dąbek [w:] Ustawa o samorządzie gminnym, red. P. Chmielnicki, Warszawa 2022, art. 101.).
Należy zatem uznać, że jedynymi podmiotami, które będą miały legitymację czynną do wniesienia skargi są kandydaci wskazani w uchwale młodzieżowej rady, względnie pełnoletni członkowie młodzieżowej rady, o ile wykażą własny interes prawny w tym zakresie.
Młodzieżowa rada może natomiast działać w granicach art. 5b ust. 6 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym i złożyć wniosek w formie uchwały do uprawnionych podmiotów o podjęcie inicjatywy uchwałodawczej – w takim przypadku konieczne jest wskazanie we wniosku kandydatów, tak aby zadośćuczynić art. 5b ust. 14 ustawy o samorządzie gminnym. Taka procedura (złożenie wniosku np. do wójta) jest jak najbardziej dopuszczalna, ale tylko w przypadku inicjatywy uchwałodawczej wójta, w której wskaże on kandydatów wcześniej przedstawionych przez młodzieżową radę.
Finalnie należy zauważyć, że nie ma jednak obowiązku powoływania opiekuna na gruncie ustawy o samorządzie gminnym, gdyż art. 5b ust. 12 wskazuje fakultatywność tej możliwości, która powinna zostać ewentualnie wyrażona w statucie młodzieżowej rady.
