Wyobraź sobie następującą sytuację:
Jerzy Z. w czerwcu 2022 r. kandydował do młodzieżowej rady miasta Ścieżnik. Nie został wybrany. Zamiast niego wybrano Michała W., jego kolegę z klasy. Statut stanowił, że: ,,Młodzieżowym radnym może być uczeń szkoły podstawowej albo ponadpodstawowej, który zamieszkuje teren miasta Ścieżnik”. Michał W. mieszka we wsi Gróblik obok miasta Ścieżnik na terenie gminy wiejskiej Ścieżnik.
Czy Michał W. został poprawnie wybrany? Czy Jerzy Z. ma jakieś prawne możliwości zakwestionowania wyboru Michała W.? IREPSO odpowiada:
Odpowiedź IREPSO: Statut Młodzieżowej Rady Miasta wypowiada się w tym temacie bardzo klarownie. Bierne prawo wyborcze zostało przyznane osobom, który łącznie spełniają dwa warunki: 1) są uczniami szkoły podstawowej albo ponadpodstawowej; 2) zamieszkują teren miasta (gminy miejskiej) Ścieżnik. Co ważne (niemniej nie ma zastosowania w obecnym stanie faktycznym) młoda osoba zamieszkująca teren miasta, nie musi jednocześnie uczęszczać do szkoły na terenie Ścieżnika.
Miejsce zamieszkania jest zdefiniowane w art. 25 Kodeksu cywilnego – jest to miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu, oraz w art. 26 §1 dla dziecka – ,, Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.”
Jak wskazuje orzecznictwo w tym zakresie: ,, O wypełnieniu jego [miejsca zamieszkania] przesłanek świadczą dwie okoliczności – zewnętrzna, czyli faktyczne przebywanie, oraz wewnętrzna, czyli zamiar stałego pobytu. Ustalenie zamiaru powinno nastąpić w oparciu o kryteria zobiektywizowane, świadczące o woli, ale też możliwości skoncentrowania swoich spraw w danej miejscowości. Stałe zamieszkiwanie generalnie powiązane jest z tzw. centrum życiowym danej osoby, tj. miejscem gdzie koncentrują się jej sprawy życiowe. Pojęcie miejsca zamieszkania, przyjęte w art. 25 k.c., jest więc konstrukcją prawną, na którą składają się dwa elementy: fizyczne przebywanie w danej miejscowości (corpus) i zamiar, wola stałego pobytu (animus). Oba te elementy muszą występować łącznie.” (Wyrok WSA w Olsztynie z 8.08.2023 r., II SA/Ol 475/23, LEX nr 3599465.). W powyższym stanie faktycznym należy uznać, że skoro centrum życiowym rodziców Michała W. jest wieś Gróblik w gminie wiejskiej Ścieżnik, tak na mocy art. 26 §1 KC jego miejsce zamieszkania musi być tożsame.
W powyższej sytuacji należy uznać, iż Michał W. został nieprawidłowo wybrany na członka młodzieżowej rady i nawet jego ewentualne ślubowanie nie wywołuje skutków prawnych i nie jest on członkiem młodzieżowej rady w żadnym momencie. W tej sytuacji jednak Jerzy Z. nie może również wystąpić z żadnymi roszczeniami w tym zakresie. Inicjatywa leży tutaj po stronie organu, który wydał uchwałę o wyborze radnych. To ten organ powinien uchwalić nową uchwałę, w której stwierdzi, że Michał W. nie został członkiem młodzieżowej rady wobec braku biernego prawa wyborczego i członkiem młodzieżowej rady z tego okręgu zostaje osoba, która uzyskała drugą największą liczbę głosów.
